Matka Boża z Dzieciątkiem

Madonna z Dzieciątkiem – feretron

Pełniący dziś funkcję feretronu (obrazu religijnego w ozdobnych ramach służącego do obnoszenia go w czasie procesji w Kościele katolickim) gotycki obraz Madonny z Dzieciątkiem to dzieło wybitne. Obraz pierwotnie służył do modlitwy indywidualnej, prywatnej. Powstał ok. 1440 roku w Toruniu. Wiąże się go z nieistniejącym dziś kościołem dominikanów w Toruniu. Po kasacie zakonu na początku XIX w. przeniesiono go wraz z pozostałym wyposażeniem do kościoła św. Jakuba gdzie znajdował się do lat 80 XX w.

W polu obrazowym (obecnie owalnym) na złotym tle ukazano centralnie Maryję prezentującą nagie Dzieciątko. Maryja jest odziana w ciemnoniebieską suknię z półokrągłym dekoltem oraz długimi, wąskimi rękawami. Na ramiona ma założony obfity, również ciemnoniebieski płaszcz na ciemnoczerwonej podszewce z cienkimi złotymi paskami. Płaszcz jest spięty dużą, prostokątną, złotą klamrą. Na długich blond włosach Madonna ma nałożone białe maforium oraz koronę. Unosi ona Dzieciątko, które wyciąga do niej rączki i chwyta ją za brodę.

Gest Dzieciątka ujmującego brodę Matki, przywołujący na myśl bizantyjski typ Eleusa wywodzi się z XIII-wiecznego malarstwa włoskiego.

W nieznanym czasie, prawdopodobnie w 2 poł. XVIII w., został nieco przemalowany, obcięto jego prostokątne krawędzie, by przystosować go do owalnej, rokokowej ramy feretronu. Pierwotne krawędzie zachowały się w niewielkich fragmentach, po bokach obrazu. W l. 50 XX w. przeprowadzono na nim prace konserwatorskie. Nie zachowała się jednak dokumentacja tych prac. W 1979 r. wykonano po raz kolejny badania konserwatorskie: fotografie w różnym świetle, badania stratygraficzne i chemiczne warstwy malarskiej oraz   uzupełnienia spoin desek.

Więcej:

Chmarzyński 1933, s. 61; Chmarzyński 1934, s. 44-45; Brutzer 1936, s. 66-67; Skarżyńska 1967 (mps UMK)  Michałowski, Karłowska-Kamzowa 1980, s. 232-243; Karłowska-Kamzowa 1980, s. 51-53; Domasłowski 1990, s. 120-121; Turska 1993, s. 43-44;  Pasierb Janusz, Pelplin i jego zabytki, Pelplin 1993, s. 103.